Cofnięcie dolnego łuku zębowego względem górnego z jednoczesnym brakiem styku przednich zębów oznacza tyłozgryz. Wada tego typu może rozwinąć się już na wczesnym etapie wzrostu u dzieci, a nieleczona, stanowi nie tylko defekt estetyczny, ale także wpływa na funkcjonowanie aparatu mowy i żucia.
Jeśli chodzi o tyłozgryz, leczenie obejmuje wiele technik ortopedycznych, ale także nieinwazyjne ćwiczenia logopedyczne. W zależności od przyczyn niezbędne mogą być konsultacje psychologiczne i zabiegi chirurgiczne. Im wcześniej zostanie podjęta diagnostyka, tym rokowania co do wyzdrowienia będą bardziej pomyślne.
Jak wygląda i na czym polega tyłozgryz?
Tyłozgryz to jedna z najczęściej występujących wad zgryzu, której istotą jest cofnięcie dolnego łuku zębowego w stosunku do górnego przy jednoczesnym braku kontaktu zębów siecznych. W przebiegu nieprawidłowości dochodzi do przesunięcia dolnych przednich zębów o połowę ich długości, co w konsekwencji powoduje zwiększony nagryz poziomy. Na tyłozgryz narażone są dzieci, które doświadczyły przedwczesnej
utraty zębów mlecznych, zwłaszcza dolnych jedynek. Wytępienie wady warunkują również złe nawyki, jak zbyt długie ssanie smoczka, oddychanie przez usta i niewłaściwa pozycja niemowlęcia podczas karmienia. Ryzyko tyłozgryzu zwiększają także niewystarczająca podaż witaminy D w okresie wzrostu, wady kręgosłupa w odcinku szyjnym (np. hiperlordoza), a także ekstrakcja zębów i niewłaściwe leczenie stomatologiczne w wieku rozwojowym. Wada zgryzu tego typu może przyjąć różne postaci. Jedną z nich jest tyłozgryz całkowity, charakteryzujący się wyraźnym cofnięciem całego łuku dolnego zębów względem górnego, w którego przebiegu obserwuje się dużą wolną przestrzeń poziomą pomiędzy przednimi siekaczami. Tyłozgryz całkowity przyczynia się do widocznej deformacji twarzy, powodując wysunięcie dolnej wargi i uwydatnienie bruzdy wargowo-bródkowej. Innym typem wady jest tyłozgryz częściowy, który manifestuje się poprzez przechylenie dolnych siekaczy i wysunięcie części podnosowej, dzięki czemu w rysach twarzy zauważa się nieprawidłowe ułożenie dolnej wargi. Lekarz może także zdiagnozować tyłozgryz rzekomy, gdy dochodzi do cofnięcia się tylko dolnych zębów przednich i wyraźnego wysunięcia przedniej wargi.
Tyłozgryz – leczenie ortodontyczne
Choć tyłozgryz u dzieci kształtuje się we wczesnym etapie rozwoju, to obserwowany u dorosłych, stanowi dowód zaniechania leczenia za młodu. Wada tego typu to nie tylko defekt kosmetyczny, ale także częsty powód bolesnych dolegliwości i zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Tyłozgryz sprzyja wadom wymowy, kłopotom z gryzieniem, ścieraniu się zębów czy
przeciążeniom stawów żuchwowo-skroniowych, dlatego ważne jest, aby diagnoza została postawiona możliwie wcześnie. Rokowania co do wyleczenia zależą w znacznym stopniu od wieku pacjenta, kondycji kośćca oraz rodzaju i stopnia tyłozgryzu. Leczenie rozpoczyna się kompletem badań obrazowych, wywiadem z pacjentem oraz odciskiem szczęki. Czynnościowy aparat na tyłozgryz, wyciągi czy ruchome szyny zakładane na noc to najczęściej stosowane formy terapii u młodszych pacjentów. W późniejszym wieku zakładane są
stałe aparaty ortodontyczne. Jeśli chodzi o poważny tyłozgryz, operacja zwykle jest najbardziej wskazana, proponowana w przypadku znacznie nieprawidłowego rozwoju kości szczęki i żuchwy. Uzupełnieniem zabiegu rekonstrukcji zdeformowanych okolic jest utrwalenie efektów aparatem stałym. Niekiedy korzysta się także z metod maskowania wady. Kamuflaż uwzględnia jednak ekstrakcję części zębów, po których luki uzupełnia się odpowiednimi implantami wyrównującymi lub zmniejszającymi nieestetyczną i niefunkcjonalną przestrzeń, wynikającą z cofnięcia dolnego łuku zębowego.
Tyłozgryz – ćwiczenia
Jeśli chodzi o tyłozgryz, ćwiczenia to metoda zarówno uzupełniająca w bardziej zaawansowanych stadiach wady, jak i główna technika w przypadku nieprawidłowości czynnościowych, które nie wynikają z anatomicznych odchyleń w budowie żuchwy czy szczęki.
Do mioterapii zalicza się grupę ćwiczeń mięśni mimicznych i narządu żucia, które należy wykonywać systematycznie przed lustrem codziennie o tej samej porze dnia. Treningi korekcyjne uwzględniają zarówno ćwiczenia czynne, polegające na świadomym napinaniu i rozluźnianiu mięśni, jak i ćwiczenia bierne, w których przebiegu druga osoba wyprowadza ruch na twarzy trenującego bądź mięśnie poddawane są działaniu sił wytwarzanych przez aparat ortodontyczny na tyłozgryz. W zestawie ćwiczeń nie może zabraknąć przede wszystkim wysuwania żuchwy w pozycji wyprostowanej na baczność z odchylonymi rękoma i głową, stykania brzegów zębów siecznych dolnych z górnymi siekaczami oraz nagryzania górnej wargi dolnym łukiem zębów. Małym dzieciom spodobają się zabawy w naśladowanie różnych odgłosów, nauka gwizdania czy dmuchanie piórka. Tyłozgryz u starszaków dobrze reaguje na trening logopedyczny, zwłaszcza artykulację głosek.
