Ból żuchwy – co zrobić, gdy zaczynamy go odczuwać?

Żuchwa jest częścią ciała szczególnie narażoną na uszkodzenia. Potocznie nazywa się ją dolną szczęką, lecz, w odróżnieniu od górnej, jest ruchoma i odpowiada za zdolność przeżuwania. Jej dysfunkcja skutkuje nie tylko bólem, ale także niemożnością jedzenia i wykonywania ruchów twarzy. Za ten stan odpowiada szereg czynników.

Etiologia bólu żuchwy jest złożona. Przyczyną są nie tylko choroby, ale i różnego rodzaju dysfunkcje spowodowane wadami anatomicznymi. Bólom żuchwy sprzyjają też urazy mechaniczne. Takimi dolegliwościami zajmuje się chirurg twarzowo-szczękowy. Ból żuchwy może być też skutkiem problemów stomatologicznych, m.in. rozwijającym się stanem zapalnym, ale też zbytnim napięciem mięśni, np. w stresowych sytuacjach.

Żuchwa – anatomia i funkcje

Żuchwa człowieka jest dużą kością, która okala twarz. Z resztą czaszki połączona została stawem skroniowo-żuchwowym. Bardzo często nazywa się ją dolną szczęką. Od górnej odróżnia ją to, że jest ruchoma, dzięki czemu człowiek może np. spożywać pokarmy. Sam jej ruch także jest złożony. Określa się go obrotowym, jeśli służy wyłącznie do otwarcia ust. Potem jednak zmienia się w saneczkowy, dlatego że wysuwa żuchwę delikatnie do przodu. Z racji swojego położenia żuchwa jest bardzo podatna na uszkodzenia.

Przyczyny bólu żuchwy – jak odróżnić ból pochodzenia stomatologicznego?

Zaburzeniom pracy dolnej szczęki sprzyja szereg czynników, dlatego etiologia powstawania tej przypadłości jest złożona. Jeśli odczuwamy ból pod żuchwą lub, co gorsza, mamy powiększone węzły chłonne pod żuchwą, powinniśmy się nastawić na dłuższą diagnostykę. Rozpoznanie wcale nie należy do łatwych i długo trwa. Ból żuchwy może być bowiem efektem problemów kardiologicznych, stomatologicznych, a nawet psychicznych. Jego pojawienie się jest zwykle związane z:

• problemami stomatologicznymi wynikającymi z dysfunkcji narządu żucia. W takich przypadkach charakterystycznym objawem jest często symetryczny ból, który promieniuje w stronę ramion. Wspomniane zaburzenia mogą być spowodowane wadami zgryzu, ale również brakami w uzębieniu (zwłaszcza jeśli pacjenci zwlekają z wizytą u stomatologa) czy rozwijającym się w okolicy zęba stanem zapalnym. W takich przypadkach konieczna jest wizyta w klinice stomatologicznej.
• zaburzeniami czynności stawu skroniowo-żuchwowego – dochodzi do nich na skutek długotrwałego stresu lub zaburzeń psychicznych wywołanych traumą. Może być również rezultatem wad w budowie anatomicznej. Chory odczuwa wtedy ból żuchwy po lewej stronie, który często promieniuje na inne narządy. Nierzadko towarzyszy temu wzmożone napięcie mięśni szyi, co skutkuje koniecznością wdrożenia leczenia farmakologicznego;
• neuralgią trójdzielną – w ten sposób określa się ucisk na nerw trójdzielny, przebiegający w okolicy szczęki, żuchwy i oczu. Przypadłość jest bardzo uciążliwa, ponieważ ból wywołują nawet drobne bodźce mechaniczne. Choremu trudno go opanować bez leków;
• chorobami naczyń krwionośnych – z dolegliwościami bólowymi o takim podłożu zmagają się głównie osoby w podeszłym wieku. Bardzo często współistnieje on z olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic. Efektem zaniedbań choroby może być nawet utrata wzroku, dlatego warto się zwrócić o pomoc do lekarza. Chory odczuwa też ból żuchwy przy gryzieniu;
• zespołem Costena – potocznie nazywa się go zespołem bolesnego stawu skroniowego. Przyczyną jest w tym przypadku znaczne wysuwanie się żuchwy do przodu, co powoduje dyskomfort. Cechą charakterystyczną dolegliwości jest ból żuchwy przy otwieraniu ust i w efekcie niemożność spożywania pokarmów oraz słyszalny trzask podczas poruszania szczęką;
• obecnością nowotworu – za tego rodzaju ból żuchwy odpowiada szkliwiak. Jest on nowotworem, który dość długo się rozwija i bardzo długo nie daje żadnych objawów. Utrudnia to znacznie jego rozpoznanie i tym samym leczenie. Jest ono wdrażane ze sporym opóźnieniem, co zmniejsza szansę na powrót chorego do pełni zdrowia.

Co ciekawe, bóle dolnej szczęki są też zwiastunem zawału serca. Chory odczuwa przede wszystkim dyskomfort w klatce piersiowej, ale ból żuchwy jest także jednym ze znamiennych objawów. Jeśli mamy do czynienia z takim przypadkiem, powinniśmy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. Zawał serca stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta.

Ból żuchwy u dziecka

Najczęstszą przyczyną bólu żuchwy u dziecka są wady anatomiczne. Szczęka jest wtedy wysunięta do przodu, co skutkuje nieprawidłowym zgryzem i ułożeniem zębów. W przyszłości może mieć ono problemy z przeżuwaniem pokarmów, dlatego zaleca się jak najszybsze podjęcie leczenia. Polega ono zwykle na założeniu aparatu korygującego zgryz. Jeśli jest on niewystarczający, na podniebienie zakładana jest specjalna szyna. Terapia trwa wiele miesięcy.

Diagnostyka i leczenie bólu żuchwy

Diagnostyka bólu żuchwy jest utrudniona, ponieważ przypadłość tę powoduje wiele czynników. Aby wykluczyć lub potwierdzić ich negatywne oddziaływanie, chory musi udać się do ortodonty bądź chirurga szczękowo-twarzowego. Czekają go zarówno badania laboratoryjne, jak i radiologiczne. Jeśli nie pomogą zaproponowane przez lekarza rozwiązania, może zaistnieć konieczność przeprowadzenia zabiegu operacyjnego. Niektórym pacjentom zaleca się również kompleksową i wielomiesięczną terapię farmakologiczną.

Jeśli pacjent podejrzewa, że ból żuchwy wynika z problemów stomatologicznych, w pierwszej kolejności powinien udać się na konsultację do kliniki stomatologicznej.