Zatrzymany ząb – na czym polega i jak się leczy zjawisko utknięcia zęba w dziąśle?

Ząb zatrzymany oznacza nie w pełni wyrżniętego nad powierzchnię dziąsła i widocznego tylko częściowo zęba w kości szczęki górnej lub dolnej. Zjawisko wywołuje wiele przyczyn i najczęściej objawia się miejscowym bólem. Zatrzymany ząb wymaga leczenia. Terapia przewiduje kilka metod, m.in. ekstrakcję.

Co to jest ząb zatrzymany?

Ząb zatrzymany to prawidłowo i w pełni wykształcony pod względem anatomicznym ząb, który tylko częściowo wyrżnął się na powierzchnię dziąsła, w postaci niewielkiego fragmentu korony lub całkowicie utknął w kości szczęki lub żuchwy i jest zupełnie niewidoczny z zewnątrz. Problem zatrzymania dotyczy najczęściej trzecich zębów trzonowych, tzw. zębów mądrości. Rzadziej obserwuje się zatrzymanie kłów, przedtrzonowców czy siekaczy. Wśród przyczyn zjawiska wymienia się przede wszystkim zbyt ciasne lub nieprawidłowe ułożenie zębów w łuku zębowym. Tak ograniczona przestrzeń zwiększa ryzyko niewłaściwego wyrzynania się zębów.

Zatrzymany ząb mądrości może również stanowić efekt późnej utraty zębów mlecznych, szczególnie kłów, a także stanowić powikłanie po nieprawidłowym leczeniu uzębienia w młodości bądź zaniechania wizyt stomatologicznych i podjęcia specjalistycznej, niezbędnej terapii. Zatrzymana ósemka nierzadko uwarunkowana jest również genetycznie i często staje się przyczyną nieprzyjemnych objawów. Aby uniknąć dokuczliwych dolegliwości, warto skonsultować stan uzębienia z lekarzem i wdrożyć odpowiednie postępowanie dentystyczne. Bez względu na rodzaj zatrzymania zęba, zjawisko może powodować szereg patologicznych następstw, takich jak asymetria łuków zębowych, stłoczenie siekaczy, bolesną dysfunkcję stawów skroniowo – żuchwowych, problemy ze zgryzem czy ubytki próchnicze, a dodatkowo ząb zatrzymany w kości często jest przyczyną powstawania bolesnych kieszeni kostnych.

Ząb zatrzymany – objawy

Ząb zatrzymany manifestuje się na różne sposoby. Najbardziej zauważalny, szczególnie jeśli problem dotyczy innych zębów niż ósemki, jest ząb zatrzymany w kości. Wówczas widoczny jest całkowity brak zęba w łuku. Ubytek tego typu warto skonsultować ze stomatologiem, ponieważ często brak ostatniego trzonowca nie musi być związany ze zjawiskiem zatrzymania zęba. Nie wszyscy bowiem posiadają zawiązki tych zębów, co oznacza, że nie u wszystkich będą się wyrzynać ósemki. Natomiast ząb zatrzymany w dziąśle widoczny jest jako fragment korony pokryty błoną śluzową i stanowi przyczynę przewlekłego dyskomfortu i bólu wywołanego uciskiem na nerwy znajdujące się w szczęce. Ponadto pojawia się szczękościsk oraz trudności z szerokim otwieraniem ust, stan zapalny dziąsła w okolicy niewyrżniętego zęba, zmiany próchnicze zatrzymanego zęba i nieprawidłowy zgryz. Zatrzymany ząb trójka sprzyja również paradontozie zęba sąsiedniego.

Ząb zatrzymany – leczenie

Ząb zatrzymany w pierwszej kolejności poddaje się badaniom obrazowym. Najczęściej wykonuje się zdjęcie pantomograficzne szczęki górnej i dolnej. Taki zabieg pozwala zobaczyć nie tylko zęby wyrżnięte, ale i całkowicie lub częściowo zatrzymane. Stan uzębienia można również ocenić za pomocą tomografii CBCT. Obrazowanie 3D ukazuje zarówno struktury kostne, jak i tkanki miękkie oraz pozwala dokładnie zobaczyć jak położony jest w przestrzeni zatrzymany ząb. Kompleksowe badania pozwalają na zebranie niezbędnych informacji o kondycji uzębienia.

W zależności od rodzaju zatrzymania i zaawansowania objawów lekarz dobiera odpowiednie metody leczenia. Wczesna interwencja często pozwala na wdrożenie leczenia ortodontycznego, które polega na ściąganiu zatrzymanego zęba do właściwej pozycji w łuku zębowym. Terapia polega na odsłonięciu zatrzymanego zęba i nałożeniu specjalnego ściągającego aparatu ortodontycznego. To długotrwała, ale oszczędzająca ząb procedura. Taki zabieg najczęściej wykonuje się w przypadku zatrzymania kłów, piątek i jedynek czy dwójek. Zatrzymany ząb ósemka, z racji swojej anatomii oraz utrudnionego dostępu, zwykle poddawany jest ekstrakcji.

Zabieg usunięcia zęba przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym i polega na rozcięciu dziąsła, w celu uzyskania dostępu do zęba, dłutowania ósemki, zabezpieczenia ubytku oraz zaszycia rany. Pole pozabiegowe zaopatrywane jest opatrunkiem uciskowym i zimnym kompresem. Operacja wiąże się również z kilkudniową rekonwalescencją. Jakość postępowania pozabiegowego w dużym stopniu warunkuje powodzenie całej terapii i powrót do zdrowia. Wskazana jest przede wszystkim lekka, miękka dieta i farmakoterapia przeciwbólowa oraz antybiotykoterapia. Bezwzględnie należy przestrzegać prawidłowej higieny jamy ustnej, stosując odpowiednią szczoteczkę i pastę do zębów oraz płukanki przeciwzapalne zlecone przez lekarza. Doraźnie, w okolice obrzęku i bólu pooperacyjnego, można przykładać chłodny okład.